Meer direct beschikbare K door droogte in 2018

14 maart 2019 - Expertartikel

De hoeveelheid plantbeschikbare kalium (K) op lichtere gronden, zoals dalgrond, duingrond, zandgrond en maasklei is de afgelopen jaren licht gestegen. Vooral in het droge seizoen 2018 was dit het geval. De bodemvoorraad K is door de jaren heen stabiel (K aan het kleihumuscomplex). De uitzonderlijke droogte van 2018 heeft het evenwicht in de bodem verstoord. Monitoren van de teelt in 2019 is daarom het devies.

Het nutriënt K zit in verschillende fracties in de bodem. Eurofins Agro meet de fracties: direct beschikbaar (te meten via het bijmestonderzoek), K-plantbeschikbaar en K-voorraad (beide in BemestingsWijzer). De combinatie van deze kengetallen geeft een goed beeld van de totale K-voorraad in de bodem.

Verstoord evenwicht

Het droge groeiseizoen van 2018 heeft een behoorlijke impact gehad op de onderlinge verhoudingen tussen de K-fracties. Uitgaande van een normale bemesting (telers wisten immers in het voorjaar nog niet dat het in de zomer erg droog zou worden) is een groot deel van de nutriënten in de bodem achtergebleven. Door de droogte groeide het gewas minder en nam dus ook minder nutriënten op. Ook spoelde er minder K uit door gebrek aan neerslag. Met als resultaat hogere gehaltes plantbeschikbare K in de bodem na de oogst.

De grotere hoeveelheid plantbeschikbare K, verstoort (tijdelijk) het evenwicht tussen de verschillende fracties. Zo kan het voorkomen dat de hoeveelheid plantbeschikbare K groter is dan hoeveelheid die aan de CEC is gebonden. Ook de concentratie in het bodemvocht (direct opneembare K) kan hoog zijn door het tekort aan water. Dit zijn tijdelijke situaties, omdat de bodemchemie altijd streeft naar een evenwicht tussen de verschillende fracties.
Trends over meerdere jaren laten zien dat de K-voorraad -gebonden aan de CEC- stabiel is. De enige manier om deze te laten stijgen is door de CEC te vergroten, bijvoorbeeld door organische stof aan te wenden of de pH te verhogen.

De hoeveelheid plantbeschikbare K fluctueert over de jaren heen. Na een aanvankelijke daling is de trend de laatste drie jaar stijgend. Een groeiende aandacht voor dit nutriënt bij telers en adviseurs ligt daaraan ten grondslag. De extra stijging in 2018 is volledig toe te schrijven aan de droogte tijdens het groeiseizoen.

Lager advies

De K-adviezen van Eurofins Agro zijn gebaseerd op de fracties K-voorraad en K-plantbeschikbaar. Daarnaast wordt rekening gehouden met interacties met andere kationen (Mg en Ca), de capaciteit van de bodem (CEC) en het gewas (bouwplan).
Adviezen op de uitslagen van najaar 2018 zullen door bovenstaande lager zijn dan men gewend is. Er vanuit gaande dat deze K in de wintermaanden niet is uitgespoeld (ook de winter was droog) kan dit advies in het voorjaar van 2019 worden opgevolgd.

Om meer zekerheid in te bouwen, kan de adviesgift worden gedeeld in een startgift van bijvoorbeeld 70% en een bijbemesting in het seizoen. U kunt dan via bijvoorbeeld BodemCheck of BijmestMonitor een extra controle doen of er nog K extra moet worden gegevens tijdens het groeiseizoen.

Bij hoge adviesgiften is het in ieder geval verstandig om de K-gift in delen te geven. Hoge K-giften verdringen de beschikbare magnesium en calcium. En op lichte zandgronden is de kans op uitspoeling van K groot.

In de praktijk wordt het K-getal ook nog gebruikt als basis voor het bemestingsadvies. Het K-getal is een berekening waarvan de bedenker in 1970 al adviseerde om indien mogelijk over te stappen op K-beschikbaar en K-voorraad. Eurofins Agro rapporteert het K-getal als een service voor de praktijk, maar baseert de K-adviezen er niet op.

De hogere hoeveelheid plantbeschikbare K laat ook het K-getal stijgen. Adviezen die op dit getal worden berekend, zullen dus lager zijn dan voorgaande jaren. Ook hier geldt: monitoren van de K-toestand in de bodem kan via BodemCheck of BijmestMonitor. Een overmaat resulteert in een slechtere opname van Mg en Ca; een tekort remt de groei van het gewas. Een evenwichtsbemesting kan ook een praktische oplossing zijn bij hogere K-getallen.