KNAP bemesten met afvalwater
20 mei 2025 - Glastuinbouw
In de zoektocht naar verduurzaming blijkt afvalwater verrassend waardevol. Binnen het KNAP-project bundelen 46 partijen hun krachten om nutriënten uit afval- en proceswater te hergebruiken als circulaire meststof. Een primeur: in Nederlandse kassen groeien nu de eerste komkommers op teruggewonnen stikstof en fosfor uit het riool.
In de tuinbouwsector wordt continu gezocht naar effectieve, duurzame en betaalbare oplossingen voor bemesting. Tegelijkertijd gaat er in Nederland nog steeds een aanzienlijke hoeveelheid waardevolle nutriënten verloren via het afval- en proceswater. Dit biedt kansen voor verbetering. Het KNAP-project richt zich dan ook op het hergebruik van nutriënten uit deze stromen, met als doel een duurzame en circulaire benadering van bemesting in de tuinbouw te realiseren.
Circulaire meststoffen voor glastuinbouw
KNAP staat voor Kringloopsluiting van Nutriënten uit Afvalwater en Proceswater en is een breed samenwerkingsverband van maar liefst 46 partners. Deze partners – waaronder glastuinbouwbedrijven, waterschappen, kennisinstellingen, technologieaanbieders en overheden – bundelen hun krachten om een gezamenlijke uitdaging aan te pakken: het verduurzamen van de meststoffenketen door waardevolle nutriënten terug te winnen uit reststromen. Denk hierbij aan huishoudelijk afvalwater, maar ook aan proceswater uit de voedselverwerkende industrie.
Het doel van het KNAP-project is om vanuit deze reststromen nieuwe, veilige en hoogwaardige meststoffen te ontwikkelen die praktisch toepasbaar zijn in de land- en tuinbouw. “Voor de glastuinbouwsector betekent dit een stap richting een circulair teeltsysteem, waarbij meststoffen lokaal worden gewonnen in plaats van geïmporteerd. Deze circulaire producten zijn niet alleen effectief voor de voeding van gewassen, maar dragen ook bij aan het verminderen van milieudruk, het sluiten van kringlopen en het behalen van klimaat- en duurzaamheidsdoelen”, aldus Kimo van Dijk, coördinator van het KNAP-project en verbonden aan Wageningen University & Research.
Primeur: komkommers geteeld met nutriënten uit het riool
Een voorbeeld van KNAP-innovatie in de praktijk is een recent experiment met komkommers in de kas. Voor het eerst zijn deze geteeld met stikstof en fosfor die volledig afkomstig zijn uit circulaire bronnen – rechtstreeks uit ons eigen riool. Van Dijk legt uit waarom dit bijzonder is: “De stikstof en fosfor die gebruikt zijn voor de teelt van deze komkommers zijn afkomstig van partners binnen het KNAP-project. Het is dus teruggewonnen uit afval- en proceswater. Deze nutriënten zijn met behulp van innovatieve technieken geschikt gemaakt voor gebruik in de glastuinbouw. De proef draait inmiddels zo’n twee maanden. Het drainwater van het teeltsysteem wordt gerecirculeerd, waardoor ook de waterkringloop grotendeels gesloten blijft. Deze komkommers zijn dus het product van een 100% circulair proces.”
Waarom dit belangrijk is voor de sector
Voor glastuinders en andere tuinbouwondernemers die vooroplopen in duurzaamheid en innovatie, opent dit nieuwe deuren. Circulaire meststoffen kunnen niet alleen de afhankelijkheid van fossiele grondstoffen verkleinen, maar ook leiden tot kostenbesparing en betere aansluiting bij de eisen van afnemers en certificeringssystemen. Volgens Van Dijk kunnen deze gerecyclede meststoffen juist in de tuinbouw goed passen. “In een sector waar controle over nutriënten cruciaal is, bieden ze een waardevol alternatief. Als bovendien blijkt dat ze even goed of zelfs beter presteren dan reguliere manieren van bemesten, zijn de voordelen zowel ecologisch als economisch.”
Samen werken aan acceptatie en opschaling
Toch zijn er nog uitdagingen: reststromen moeten schoon genoeg zijn, wetgeving moet meegroeien, en ook maatschappelijke acceptatie is een punt van aandacht. Maar zoals elektrisch rijden ooit onwennig was, zullen circulaire meststoffen ook hun plek gaan veroveren. En dankzij betrouwbare data, onder andere de analyses door Eurofins Agro, kunnen ondernemers onderbouwde keuzes maken.
