Bodem-pH: begrijp wat je meet en wat je ermee kunt
9 juli 2025 - Akkerbouw
Niet alleen de meetmethode, maar vooral het doel van de meting bepaalt de interpretatie van de pH-waarde. Verschillende methodes geven verschillende resultaten, afhankelijk van wat je wilt weten. Kennis van de methode helpt de uitslagen beter te begrijpen en het doel efficiënt te bereiken.
De zuurtegraad of pH geeft aan hoeveel waterstofdeeltjes (H+) in de bodem aanwezig zijn. Een goede pH is een belangrijk onderdeel van een gezonde bodem. Zo heeft de pH een sterk effect op de beschikbaarheid van de nutriënten. Bij een hoge pH is de beschikbaarheid van elementen zoals mangaan, ijzer, koper, zink, en nikkel lager. In zo'n geval is een bladbemesting vaak effectiever dan een bodemtoediening. Terwijl molybdeen, silicium en seleen bij een hogere pH juist veelal goed beschikbaar zijn.
De pH beïnvloedt ook het klei-humuscomplex. Bij een lage pH zijn veel bindingsplaatsen bezet door waterstofdeeltjes , wat de opname van belangrijke elementen zoals calcium, magnesium en natrium belemmert. Bij een hogere pH komen er meer bindingsplaatsen vrij, wat de nutriëntenbalans ten goede komt. Daarnaast heeft de pH invloed op het bodemleven. Micro-organismen zijn afhankelijk van een geschikte zuurgraad voor hun activiteit. Daarmee is de pH-waarde cruciaal voor een gezonde, levende bodem.
Verschillende meetmethoden voor de pH
Op alle verslagen van grondonderzoek door Eurofins Agro staat de pH weergegeven. Eurofins Agro meet de pH van de bodem na extractie met calciumchloride (CaCl2) oplossing. Maar er zijn ook andere meetmethoden, bijvoorbeeld met water of kaliumchloride (KCl), die elk een andere pH-waarde opleveren. Hieronder zie je het verband tussen de pH waarde na extractie met calciumchloride (pH-CaCl2) en water (pH-water).
De pH waarde gemeten na extractie met water is zoals te zien in bovenstaande figuur hoger dan de pH waarde gemeten met calciumchloride (pH-CaCl₂) en vertoont bovendien meer variatie. Bij een pH-CaCl2 van 6,0 kan de pH-water bijvoorbeeld 6,5 zijn, maar ook 6,8. In het verleden werd de pH vaak gemeten na extractie met kaliumchloride (KCL). Daarbij geldt:
- In zure gronden is de pH-CaCl₂ doorgaans 0,2 tot 0,5 eenheden hoger dan de pH-KCl.
- In neutrale tot basische gronden zijn pH-CaCl₂ en pH-KCI vrijwel gelijk.
Waarom pH-CaCl₂ de voorkeur heeft
De pH-meting met calciumchloride (CaCl₂) wordt in de praktijk vaak als betrouwbaarder beschouwd dan metingen met water of kaliumchloride (KCl). De belangrijkste reden hiervoor is dat CaCl₂ een zwakke zoutoplossing is die de ionenactiviteit in de bodemoplossing stabiliseert, waardoor de meting minder beïnvloed wordt door tijdelijke schommelingen in vochtgehalte, bemesting of organische stof. Hierdoor geeft pH-CaCl₂ een constanter en beter reproduceerbaar beeld van de werkelijke zuurgraad van de bodem.
In tegenstelling tot pH-water, dat sterk kan variëren afhankelijk van bodemvocht en recent uitgevoerde bemestingen, geeft pH-CaCl₂ een beter inzicht in de zuurbuffer van de bodem op langere termijn. De Ca²⁺-ionen in de oplossing verdringen bovendien deels de waterstofdeeltjes van het klei-humuscomplex, waardoor de gemeten zuurgraad beter overeenkomt met de chemisch actieve zuurgraad van de bodem. Dat maakt deze methode geschikter voor landbouwkundige toepassingen en adviezen over bekalking of bodemverbetering.
Metingen in droge of veldvochtige grond
In de BemestingsWijzer wordt de pH in gedroogde grond gemeten, terwijl in de BodemCheck of in de BijmestMonitor de pH in veldvochtige grond wordt gemeten. Deze verschillen af en toe. Bij hoge pH waarden liggen de veldvochtige metingen iets hoger dan in de gedroogde grond. De metingen in onderstaande figuur zijn vooraf de teelt gedaan via BemestingsWijzer en tijdens de teelt via BodemCheck in diverse gronden.
De pH gemeten in de BodemCheck geeft aan wat de plant nu om zich heen heeft aan H+-ionen in het bodemvocht (momentopname). Deze meting is van belang om na te gaan of er geen nadelige interacties zijn tussen bijvoorbeeld plantbeschikbare nutrienten en de pH. Tijdens het seizoen kun je meestal niet op de pH sturen. De pH gemeten in gedroogde grond geeft aan wat je qua zuurgraad kunt verwachten in de toekomst en op basis van deze meting kan bijvoorbeeld een bekalking gepland worden.
Wilt u meteen actie ondernemen? Bestel dan een BodemCheck of BijmestMonitor. Zoekt u een bemestingsadvies voor de komende jaren? Kies dan voor de BemestingsWijzer.
